Sa isang kahanga-hangang pagkakatuklas, ang mga manggagawa sa konstruksyon sa isang rural na lugar sa Cagayan de Oro ay hindi sinasadyang nakatuklas ng isang yungib na malamang na hindi pa nagalaw ng tao sa loob ng milyun-milyong taon. Ang pagkakatuklas na ito ay nagbubukas ng isang nakatagong mundo sa ilalim ng lupa na may mga pormasyon na patuloy na nag-e-evolve sa loob ng millennia.
Inilarawan bilang isang "time capsule," ang yungib ay tahanan ng mga stalactite at stalagmite na patuloy na nabubuo, na nag-aalok ng natatanging pagtanaw sa mga proseso ng geological ng Earth. Ang pagkakatuklas na ito ay kinagigiliwan ng mga lokal na residente at nag-aalok ng potensyal para sa siyentipikong pag-aaral at turismo.
"May tumutulong tubig, na nagmumungkahi ng patuloy na pormasyon. Ito ay nagdudulot ng kasiyahan sa amin," sabi ni Christine Camba, pansamantalang pinuno ng protected areas division ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) sa Northern Mindanao.
Kinilala na ng DENR ang humigit-kumulang isang dosenang yungib sa Cagayan de Oro, ngunit ang bagong natuklasang yungib sa Dansolihon ay hindi kabilang sa mga ito. Natuklasan ng mga manggagawa ang yungib noong Hulyo 15 habang pinalalapad ang isang bahagi ng kalsada sa Barangay Dansolihon. Ang gawaing ito ay hindi sinasadyang nagbukas ng pasukan ng yungib, na naging accessible sa unang pagkakataon.
"Buhay Ito"
"Ito ay mukhang isang buhay na yungib," sabi ni Camba sa Rappler, kaugnay sa mga unang litrato na mabilis na kumalat sa social media.
Ang mga buhay, o aktibong, yungib ay kinikilala sa patuloy na aktibidad ng geological, na may tubig na mayaman sa mineral na patuloy na humuhubog sa kanilang mga pormasyon. Ang yungib sa Dansolihon, na may dumadaloy na tubig at deposito ng mineral, ay akma sa paglalarawang ito, na naiiba ito sa mga tuyot o hindi aktibong yungib.
Si Engineer Armen Cuenca, ang pinuno ng environmental and natural resources ng Cagayan de Oro, ay nagbanggit na ang ilang mga taga-nayon ay matagal nang alam ang tungkol sa pag-iral ng yungib, ngunit ang maliit na pasukan nito ay nagpapanatiling hindi ito nagalaw sa loob ng millennia.
"Ang tiyak ay naroon na ito sa loob ng milyun-milyong taon. Buhay ito," sabi ni Cuenca.
Mga Agarang Aksyon
Isang pangkat mula sa pamahalaang lungsod at DENR ay nakatakdang suriin ang yungib sa Hulyo 17. Samantala, iniutos ni kapitan ng barangay Jose Maria Juan Roa na bakuran ang lugar upang maiwasan ang pinsala mula sa mga mausisang bisita.
Binigyang-diin ni Camba na ang yungib ay nananatiling hindi pa nasusuri nang lubos, at parehong kailangan ng DENR at lokal na mga awtoridad na tasahin at i-map ito upang matukoy ang pinakamahusay na mga estratehiya sa pamamahala. Ang hindi awtorisadong paggalugad ay maaaring magdulot ng panganib.
Mga Hakbang sa Proteksyon
Binigyang-diin ng mga lokal na awtoridad ang kahalagahan ng pagsunod sa mga pambansang batas na nagpoprotekta sa mga yungib. Ang Conservation and Protection of Wildlife Resources and their Habitats Act ay nag-aatas ng pagpepreserba ng mga yungib bilang mahalagang tirahan ng mga hayop. Bukod pa rito, ang National Caves and Cave Resources Management and Protection Act ay itinatakda ang mga yungib bilang pambansang yaman.
Ipinagbabawal ng batas na ito ang pampublikong pagbubunyag ng mga lokasyon ng yungib sa loob ng isang taon mula sa kanilang pagkakatuklas ng DENR, at pinipigilan ang kanilang klasipikasyon bilang mga lugar na pang-turismo o pag-aaral sa panahong ito. Kinumpirma ng mga opisyal ng lungsod ang pagkakatuklas ng yungib sa Dansolihon.
Nagbabala rin ang city hall laban sa pagkuha, pag-aari, o pagbebenta ng mga bagay mula sa yungib, dahil ang mga ganitong aksyon ay labag sa batas at may katumbas na parusa, kabilang ang pagkabilanggo at multa na naglalaro mula P20,000 hanggang P500,000.
